Jedan od najpoznatijih slikara baroknog perioda u Španiji je Dijego Velaskes (šp. Diego Rodríguez da Silva y Velázquez). Rođen je u Sevilji, koja je u XVII veku bila najrazvijeniji španski grad, jer je predstavljala vezu sa Novim svetom, odnosno sa američkim kontinentom. Seviljska slikarska škola, kao i jevrejsko poreklo njegovog oca, utiču na njegov život i rad. Radio je sa Fransiskom Paćekom (šp. Francisco Pacheco) i kasnije je oženio njegovu ćerku.
Na početku karijere polaže slikarsku zakletvu i dobija prve porudžbine, uglavnom od crkve. Jedan od uzora mu je bio poznati slikar Karavađo, od koga i preuzima slikarsku tehniku kjaroskuro (it. chiaroscuro), koja podrazumeva vešto korišćenje svetlosti i senki na slikama. Velaskes je tokom boravka u Sevilji slikao uglavnom mrtvu prirodu (šp. bodegón) i prizore iz svakodnevnog života. Neka od najpoznatijih dela su: Starica koja prži jaja (šp. Vieja friendo huevos) iz 1618. godine, Mulatkinja (šp. La Mulata/ La cena de Emaús) predstavlja sliku u slici. U prvom planu je scena u kuhinji, dok se u pozadini prikazuje sveta scena. Još jedno od dela koje je nastalo u ovom periodu je i Vodonoša iz Sevilje (šp. El aguador de Sevilla), slika koja aludira na tri čovekova životna perioda.
Ubrzo odlazi u Madrid i tamo postaje kraljevski slikar Filipa IV, a kasnije upoznaje i Rubensa, što utiče na njegovo stvaralaštvo. Tada nastaje i poznato platno Bahov trijumf/Pijanci (šp. El triunfo de Baco/ Los borrachos) na kome su prikazani mladići koji na livadi uživaju u grožđu i vinu. Njegovo najpoznatije delo religiozne tematike je Raspeti Hrist (šp. Cristo crucificado), nastalo tokom Velaskesovog boravka u Italiji.
Jedan od najvećih uspeha Velaskesa kao kraljevskog slikara bilo je oslikavanje letnjeg dvorca Buen Retiro. U ovoj fazi ističe se delo Predaja Brede (šp. La rendición de Breda), na kome je predstavljen trenutak uručivanja ključeva grada Brede Špancima. Dijego Velaskes ostao je upamćen kao autor jedne od najčuvenijih slika nagog ženskog tela. Njegov jedini ženski akt, Venera pred ogledalom (šp. Venus del espejo), i danas zauzima posebno mesto u svetskom slikarstvu.
Najpoznatije delo u njegovom opusu nalazi se u muzeju Prado u Madridu. Mlade plemkinje/Male dvorske dame (šp. Las Meninas) delo je koje takođe nazivaju jevanđeljem Velaskesovog slikarstva. Na slici je prikazana infantkinja Margareta, ćerka kralja Filipa IV. Ona je jasno prikazana, dok su ostali likovi u pokretu ili u pozadini. Na slici je dat Velaskesov atelje, kao i njegov autoportret, a u ogledalu se vidi odraz kralja Filipa i njegove supruge. Ova slika je isečena sa leve i desne strane, a ozbiljnu štetu je pretrpela i u požaru u Eskorijalu (šp. El Escorial). Krajem osamdesetih godina slika je detaljno očišćena, a zbog veličine i značaja ne pozajmljuje se za izložbe. Ovo Velaskesovo delo je najviše i najtemeljnije analizirano.
Poslednjih godina života nije naslikao ništa, prevashodno zbog obaveza koje je imao na dvoru. Umro je u Madridu 1660. godine i ostao zapamćen kao jedan od najuspešnijih i najznačajnijih slikara zapadnog sveta.
Autor članka: prof. španskog jezika Olivera Pukšić
