Početkom osmog veka, tačnije 711. godine, Arapi predvođeni Tarikom Zijadom pobeđuju i ubijaju aktuelnog vladara don Rodriga u čuvenoj bici kod Gvadaletea na Iberijskom poluostrvu. Nakon toga Tarik ne predaje vlast Vizigotima već nastavlja sa daljim osvajanjima i uz pomoć 18000 vojnika vrlo brzo uspostavlja vlast nad skoro celim poluostrvom. Samo su severni predeli ostali slobodni zato što tamo nije bilo obradivih površina i bilo je previše planina, a to nije odgovaralo Arapima. Teritorija koju su osvojili i kojom su vladali veoma dugo zvala se Al-Andalus.
Tokom skoro osmovekovne vladavine arapske dinastije su imale jak uticaj na kulturu, jezik i arhitekturu Španije koju danas poznajemo. U nastavku ćemo pomenuti neke od najvažnijih uticaja:
- Mosarapi (šp. los mozarabes) bili su hrišćani koji su sačuvali veru i jezik, a preuzeli način oblačenja, nauku, običaje i ishranu od Arapa. Mosarapski je bio romanski dijalekat koji su koristili u komunikaciji jer je imao gramatičke karakteristike romanskih jezika, a arapsku leksiku. Nije imao svoje pismo jer je bio samo govorni jezik, pa je zbog toga korišćeno arapsko pismo za zapisivanje.
- Arapi su dali veliki doprinos leksici španskog jezika. Oko 4000 reči vodi poreklo iz arapskog jezika mada danas dosta njih nije u upotrebi. Reči poput almohada, alfombra, algodón, alcalde, azucar, limón, ojalá samo su neke od onih koje se koriste i danas u svakodnevnom govoru.
- Zahvaljujući Arapima na ovo područje je došao i sistem brojeva. Mnogo knjiga iz oblasti medicine, matematike, fizike i astronomije prevedeno je sa arapskog na latinski jezik. U najvećem i najnaseljenijem gradu ovog perioda, Kordobi, nalazila se i biblioteka sa oko pola miliona knjiga. Ovaj grad je bio poznat kao nevesta Andaluzije ali i najlepši grad Evrope.
- Kada je reč o arhitekturi, lukovi, floralni elementi i geometrijski motivi predstavljaju arapske inovacije. Najpoznatije ostvarenje je La Mezquita koja se nalazi u Kordobi, a njenu izgradnju je započeo Abd al Rahman I 785.godine. U IX i X veku bila je simbol grada i međunarodnog prestiža, a hrišćani su u središtu odaje za molitvu izgradili kapelu Uspenje presvete Bogorodice 1523. godine koja je narušila prvobitni izgled džamije u kojoj se nalaze tri muzeja, kao i dvorište narandži koje ima 5 fontana.
Alkasaba (šp. Alkazaba) predstavlja palatu iz 11. veka koja je karakteristična po mavarskoj arhitekturi. Oko palate su podignuta dva reda zidina, a ispred ulaza tri kako bi se protivnik zavarao. Danas se ovde nalazi arheološki muzej koji je moguće posetiti.
Kraljica mavarske arhitekture je svakako Alhambra u Granadi. Ona predstavlja remek delo zahvaljujući ornamentici i materijalima koji su korišćeni. Sama tvrđava se nalazi iznad grada tako da je njen strateški položaj izvanredan. U sklopu ovog utvrđenja se nalaze zvanična palata, privatna palata, vladarska rezidencija i prostori za odmor. U sklopu utvrđenja su takođe fontana i dvorište lavova koji čine dvorac lavova.
Da li ste imali prilike da posetite Al-Andalus?
Autor: Prof. španskog jezika Olivera Pukšić
